Kiếm Nhật katana là thanh kiếm dài của những hiệp sĩ samurai. Katana chính là những gì cao quý nhất mà những nghệ nhân rèn của con người mang lại cho các võ sĩ. Ngày nay, những nghệ nhân rèn kiếm vẫn còn rèn loại vũ khí này theo đúng truyền thống cổ.
Katana được rèn từ thép thô. Thép thô có màu xám, xốp như đá núi lửa. Thép thô nặng, không mùi, có bề mặt xấu cho chưa trải qua tôi luyện.
Thanh kiếm katana này nguyên là của hiệp sỹ samurai cuối cùng Saigo Takamori, đã tự sát năm 1877 sau cuộc nổi dậy thất bại. Ảnh: K. H. Peuker.
Bậc thầy rèn kiếm Katana.
Kunimasa Matsuba là một trong những nghệ nhân rèn kiếm Nhật giỏi nhất. Ông đã đoạt được nhiều giải thưởng cho kiếm katana. Một lưỡi kiếm cong, dài hơn 60 cm làm từ hằng nghìn lớp thép được gấp lại.
Ông Matsuba chỉ tự rèn lưỡi kiếm. Việc làm cán kiếm, vành chắn và vỏ kiếm lại là các nghệ thuật riêng biệt. Và ngay lưỡi kiếm sau khi rèn vẫn còn chưa hoàn thành, vẫn còn phải được mài bóng bằng tay 2 tuần liền với đá mài có độ mịn khác nhau.
Một thanh kiếm katana mới do ông Matsuba rèn có giá tròn 18.000 euro. Một đường rạn nứt duy nhất có thể làm cho thanh kiếm trở thành vô giá trị.
Katana một biểu tượng của đẳng cấp.
Kiếm katana đã là biểu tượng đẳng cấp của hiệp sĩ Nhật. Đặc biệt, chỉ những samurai mới được phép mang kiếm. Sau gần 1000 năm liền được đặc quyền đó chỉ một thời gian gián đoạn ngắn. Cho đến khi Nhật hoàng thu lại đặc quyền này năm 1867 và qua đó tước quyền lực của họ.
Katana hiện nay là những vật sưu tập được ưa thích và đắt tiền.
“Tôi còn nhớ có một thanh kiếm katana năm 1845, có giá khoảng 500.000 euro”, ông Karl-Heinz Peuker nói, một người sưu tầm và mua bán kiếm samurai, cũ cũng như mới.
Lúc rèn kiếm phải hoàn toàn tối.
Có ba điều quyết định cho chất lượng của một lưỡi kiếm: hình dáng, cấu trúc bề mặt của lưỡi kiếm và hamon, đường chia cắt giữa lưỡi kiếm và sống kiếm.
Cấu trúc biểu hiện người thợ rèn đã làm việc ra sao, đã gấp thép lại như thế nào. Bậc thầy Matsuba chỉ cần nhìn thoáng qua là có thể cho biết một lưỡi kiếm thuộc về nghệ nhân rèn nào và thời kỳ nào.
Đường hamon hình thành trong quá trình rèn. Người thợ rèn bọc lưỡi kiếm bằng một hỗn hợp đất sét được pha trộn theo công thức bí mật. Ông ép hình dáng của hamon ở phần lưỡi kiếm vào lớp đất sét còn ướt. Khi lớp đất sét khô, lưỡi kiếm được đốt nóng trong phòng rèn không có ánh sáng. Chỉ có màu sắc của lửa tiết lộ cho nghệ nhân rèn biết được nhiệt độ cần thiết – một trong những khoảnh khắc khó khăn nhất và quyết định then chốt trong toàn bộ quá trình rèn.
Khi đạt đến nhiệt độ cần thiết, nghệ nhân nhúng lưỡi kiếm vào bể nước, phần vỏ đất sét mỏng ở lưỡi kiếm nguội đi nhanh hơn, tôi lưỡi kiếm tối ưu. Đất sét ở phần còn lại dầy hơn, vì thế mà thép ở đó nguội đi chậm hơn, vẫn còn mềm dẻo hơn.
Rèn kiếm – một phần của văn hóa Nhật.
Một khoảng thời gian, nghệ thuật rèn kiếm katana đã suýt bị lãng quên. Khi các samurai bị tước đoạt quyền lực và đặc quyền mang kiếm của họ bị phá vỡ, việc này cũng ảnh hưởng trầm trọng đến các lò rèn.
“Thời đó chúng tôi đã đánh mất một phần của văn hóa”, ông Matsuba nói. “Vì văn hóa samurai là văn hóa Nhật.”
Và chính ngay các thanh kiếm suýt tí nữa cũng bị đánh mất: Sau Thế chiến 2, quân đội Mỹ ra lệnh hủy tất cả vũ khí – trong đó có cả các thanh kiếm katana cổ xưa quý giá. May mắn là người ta đã có thể làm cho tổng chỉ huy Tướng MacArthur thay đổi ý kiến. Các thanh kiếm samurai được giữ lại nhưng phải khai báo. Từ đó, mỗi một thanh kiếm vừa rèn xong phải được đăng ký.
National Graphics, trong chương trình Fight Science, đã đánh giá kiếm Nhật là vũ khí tuyệt vời nhất khi so sánh với kiếm thường, hay đao, côn, gậy,…
>>Xem thêm: Các Thiên hoàng Nhật Bản từ thời kỳ Edo năm 1603 đến nay.